CREATIEVE WORKSHOPS IN DE BATJANZAAL
Vanmiddag was er een heel bijzondere Sumi-e workshop in de Batjanzaal.
Er werd geschilderd met Japanse inkt onder leiding van zenmonnik Beppe Mokuza Signoritti uit Italië.
Sumi-e is een schildermethode die je met je ademhaling doet. Het leert je om aandachtig te worden en stimuleert je creativiteit.
Het bamboeschilderen werd eerst geoefend op papier en daarna op rijstpapier. Dat mocht iedereen mee naar huis nemen. Dat is de eerste bamboe.
Er zijn echter nog veel andere modellen mogelijk, zoals orchidee en Japanse pruimenbloesem.
En dat met heel veel soorten kleuren om te gebruiken.
De Japanse term “sumi” betekent “zwarte inkt”, en “e” betekent schilderij. Het verwijst naar een kunstvorm waarin alle onderwerpen worden geschilderd met zwarte inkt en met alle mogelijke tinten ervan, variërend van puur zwart tot de lichtst mogelijke schakering vermengd met water.
Echte Sumi-e voldoet aan zes typische kenmerken, zoals eenvoud en spontaniteit, waarbij de sensitiviteit van de kijker rechtstreeks wordt aangesproken. Een schilderij kan pas echt levend worden, als alle onderdelen ervan levend zijn. Deze manier van schilderen heeft de schets al in zich. Een uitgebreide voorbereiding, zoals bij de traditionele schilderkunst, is niet nodig; elk overbodig detail is weggelaten.
Deze wijze van schilderen werd in Japan geïntroduceerd door Zen-monniken en werd snel een succes omdat in deze schilder-methode, net zoals in Zen, de werkelijkheid wordt teruggebracht tot zijn pure, naakte vorm.
Om een voorbeeld te noemen, laten we eens kijken wat er gebeurt als we een bamboe willen schilderen in de Sumi-e methode: je zit (maar je kunt ook staan) met een rechte rug, je plaatst een vel papier voor je en je concentreert je daarop, met een kalme en natuurlijke ademhaling. Je laat alle andere gedachten vervagen totdat er uitsluitend een wit vel papier in je gedachten overblijft. Vervolgens laat je het beeld van wat je wilt schilderen in je geest opkomen.
Om de bamboe te kunnen maken, zul je zijn structuur en samenhang van binnenuit moeten voelen, de stam, takjes, de blaadjes licht aangeraakt door een zuchtje wind of zwaar hangend, nat van de regen.
Je geest is ervan vervuld, sterker nog, “je geest wordt de bamboe”, het is onbeschrijflijk. Dan pak je het penseel op en laat je je hand op een natuurlijke manier bewegen, ongedwongen, zonder intentie. Je denkt niet aan techniek of aan het resultaat, er is geen bewuste poging om een mooi schilderij te maken. Beetje bij beetje, stap voor stap, zal de bamboe vorm aannemen en ontstaat een schilderij dat onbetwistbaar levendig is. De bamboe is “gecreëerd” vanuit het niets, zonder te zijn gecopieerd, zonder model.
Op rijstpapier is slechts één penseelstreek toegestaan voor elke toets: alle correcties zijn onmiddellijk zichtbaar. Alle mentale activiteit die het beeld (en je leven) compliceert, wordt losgelaten. Zo ga je begrijpen dat wat je denkt over het leven, niet het leven zelf is, en dat je gedachten over Zen geen Zen is- het zijn alleen maar gedachten.
Van alle kunstvormen in China is de schilderkunst de belangrijkste en voor iemand uit China onthult de schilder het mysterie van het universum. Dit is gebaseerd op een basisfilosofie, het Taoïsme, dat nauw omschreven opvattingen heeft over de kosmos, de bestemming van de mens en de relatie tussen de mens en het universum.
De schilderkunst is de toepassing van deze filosofie, omdat deze kunst diep doordringt tot in het mysterie van het universum. Men kan zelfs zeggen dat de schilderkunst niet zozeer een weergave is van de ‘wonderen van de natuur’, maar eerder een op zichzelf staande ‘uitdrukking van de natuur’ is. Een bijzondere manier van bestaan, een psychische gesteldheid, waarbinnen het leven geleefd kan worden en waar kunst en levenskunst samenvallen. Een subliem kunstwerk probeert altijd een vitale microkosmos te creëren die de macrokosmos weerspiegelt. Het is subliem, want in het ervaren van de schoonheid verbindt het Leven zich met de oorspronkelijke Geest.
Een oud gezegde bevestigt dat “diegene die zich bekwaamt in het schilderen langer zal leven, omdat het leven dat je met een penseel hebt gecreëerd, het leven zelf versterkt”.
Iedereen heeft genoten van de locatie in de Batjanzaal. Een heel mooie dag vol ontspanning en inspiratie. Hopelijk weer tot snel en de volgende keer.
